امور خارق‌العاده و مقصّره در آثار علامه هزارجریبی استرآبادی (متوفای 1236 قمری)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
پژوهشگر پسادکتری فلسفة اخلاق / دانشگاه تهران
چکیده
محمدکاظم‌بن‌محمدشفیع هزارجریبی (از دانشمندان اوایل دورۀ قاجار) عالمی اهل قلم بوده و آثار متنوع و گوناگونی در حوزۀ الاهیات از ایشان برجای‌مانده است. با مطالعه و تحقیق در رساله‌های ایشان که در قالب کتاب‌های چاپی و نسخه‌های خطی موجود است، می‌توان برخی از مفاهیم و اصطلاحات فنی را با توجه به منظومۀ فکری ایشان ساماندهی و تدوین کرد. از اصطلاحات علمی و کلامی که در آثارش به‌صراحت یا کنایه از آن بحث شده است، «امور خارق‌العاده» و «مقصِّره » است. هزارجریبی اصطلاح «خارق‌العاده» را در ارتباط با کرامات دانشمندان شیعی و امامان معصوم(ع) و همچنین معجزات پیامبر اسلام(ص) به‌کار می‌برد و نمونه‌های متعددی از آن را بیان می‌کند. گرچه هزارجریبی اصطلاح «مقصِّره» را در آثارش به‌صراحت به‌کار نبرده، اما بیان فضایلی برای اهل‌بیت(ع)، از جمله کرامات و امور خارق‌العاده و برتری ائمه از پیامبران پیشین، نقد مقصِّره است. رسالت این مقاله، پاسخ به دو سؤال است: «کمیت و کیفیت بیان امور خارق‌العاده برای ائمه(ع) در آثار هزارجریبی چگونه است» و «مقصِّره چه کسانی هستند و نقد هزارجریبی بر آن‌ها چیست؟». بنابر این دو سؤال، مقاله به شیوۀ تبیینی تحلیلی انتقادی به دو قسمت تقسیم شده است: قسمت اول: امور خارق‌العاده؛ قسمت دوم: مقصِّره.
کلیدواژه‌ها
)