تحلیل و نقد تقریر شیخ صدوق در حقیقت بداء
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
فارغ التحصیل دکتری جامعه المصطفی
چکیده
در تاریخ عقاید اسلامی، «بداء»، اصطلاحی در کلام شیعه است که به معنای آشکار شدن امری از سوی خداوند برخلاف ظاهر حال و یا ظهور بعد از عدم وجود خارجی چیزی از سوی موجودات برای اوست. بداء به معنای تغییر رأی نیز به کار رفته؛ ولی با توجه به علم و مشیت ازلی خداوند، اگر «بداء» به معنای درست به کار نرود، مستلزم جهل اوست؛ بنابراین اعتقاد به بداء، منجر به چالش و معضلی شده که برای برون رفت از آن، تقریرهای مختلف از سوی متکلمان، ارائه شده و شیخ صدوق، بداء را، فاعلیت، علم خداوند و تغییر در امور تکوینی و تشریعی دانسته و با تأویل بداء به ابداء، در پی یافتن مبنای عقلی و شرعی برای آن است. وجود نظرات مختلف در حقیقت بداء و عدم وجود اثر مستقل به این نام، مستلزم ضرورت نگارش این مقاله است. با وجود تقریرهای مختلف از بداء، تحلیل و نقد آنها، امکان دارد؛ اکنون، سوال این است که تحلیل و نقد تقریر شیخ صدوق در حقیقت بداء چیست؟ برای پاسخ این پرسش، با بهره گیری از روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی، یافتههایی بدست آمد و تقریر بداء به تغییر امور تکوینی، تشریعی، فاعلیت و علم خداوند، تبیین، تحلیل و نقد شد. نوآوریهای مقاله این است که تحقیق مستقل با این عنوان، یافت نشده و با توجه به نسبتهای بیاساس که از آموزة بداء به شیعیان داده شده و نمایاندن ریشههای این نسبتها و نحوة شکل گیری بداء با رویکرد جدید و توجه به شبهات، تدوین شده است.
کلیدواژه‌ها
)